Մինչ աշխարհի տասնյակ երկրների առաջնորդներ հոկտեմբերի 13-ին հավաքվում են Եգիպտոսում՝ Գազայում երկու տարի տևած ավերիչ պատերազմը ավարտելուն ուղղված գագաթնաժողովին մասնակցելու, մեկ երկրի բացակայությունը հատկապես աչքի է զարնում։
Իրանը, որը Միացյալ Նահանգների կողմից ահաբեկչական ճանաչված պաղեստինյան «Համաս» խմբավորման հիմնական աջակիցն է, մերժել է Կարմիր ծովի հանգստավայր Շարմ էլ Շեյխում կայանալիք հանդիպմանը մասնակցելու պաշտոնական հրավերը։
Որոշումը քննադատության է արժանացել որոշ իրանցի մեկնաբանների կողմից, ովքեր այն որակել են որպես Վաշինգտոնի հետ լարվածությունը թուլացնելու և Թեհրանի միջազգային մեկուսացումը մեղմելու բաց թողնված հնարավորություն։
Եգիպտոսի նախագահ Աբդել Ֆաթահ Ալ-Սիսիի և ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի համանախագահությամբ Եգիպտոսում անցկացվող գագաթնաժողովը տեղի է ունենում Իսրայելի և «Համաս»-ի կողմից ԱՄՆ-ի առաջարկած հրադադարի և պատանդների ազատ արձակման գործարքի շուրջ համաձայնությունից մի քանի օր անց։ Այդ գործարքը հույսեր է առաջացրել պատերազմի բանակցային ավարտի վերաբերյալ։
«Սպառնացեք և պատժամիջոցներ կիրառեք մեր նկատմամբ»
Իրանի արտգործնախարար Աբբաս Արաղչին X սոցիալական հարթակում գրել է, որ «չնայած դիվանագիտական ներգրավվածությանը նախապատվություն տալուն», Թեհրանը, այնուամենայնիվ, «չի համագործակցի այն գործընկերների հետ, որոնք հարձակվել են Իրանի ժողովրդի վրա և շարունակում են սպառնալ ու կիրառել պատժամիջոցներ»։
Արաղչին նկատի ուներ հունիսին տեղի ունեցած 12-օրյա պատերազմը, երբ Միացյալ Նահանգները միացավ Իսրայելին ու ռմբակոծեց Իրանի միջուկային օբյեկտները։
ԿԱՐԴԱՑԵՔ ՆԱԵՎ Թեհրանը երաշխիքներ է պահանջում, որ հարձակման չի ենթարկվի բանակցությունների ընթացքում
Նրա փաստարկները, սակայն, բավարար չէին որոշ իրանցի քաղաքական մեկնաբանների քննադատությունը մեղմելու համար։
Նախկին հայտնի պատգամավոր Հեշմաթոլլահ Ֆալահաթփիշեհը նշել է, որ Իրանի չներկայանալը «սպանում է լարվածության թուլացման լուրջ հնարավորությունը»։ Ֆալահաթփիշեհը հավելել է, որ այդ որոշումը միջազգային ասպարեզում ավելի կմեկուսացնի Իրանին, որը գտնվում է Միացյալ Նահանգների և ՄԱԿ-ի պատժամիջոցների տակ։
Մյուսները ուղղակիորեն դիմել են գերագույն առաջնորդ այաթոլլա Ալի Խամենեիին, որն ունի վերջնական խոսքի իրավունք պետության բոլոր կարևոր հարցերում։ «Գործեք իմաստուն և մի՛ թողեք, որ այս հնարավորությունը բաց թողնվի, ինչպես անցյալում», - գրել է լրագրող Ալիռեզա Մոստոֆին։
Հակամարտությո՞ւն, թե՞ փոխզիջում
Սակայն պահպանողական թևը պաշտպանել է այդ որոշումը։
Լրագրող Նեզամոդդին Մուսավին ողջունել է նախագահ Մասուդ Փեզեշքիանի՝ «որոշակի անհատների քաղաքական գայթակղություններին չտրվելու» և դրա փոխարեն Թեհրանում մնալու որոշումը։ Վերլուծաբան Դիակո Հոսեյնին պնդել է՝ եթե Իրանը մասնակցի գագաթնաժողովին, դրանով «կպարգևատրի Միացյալ Նահանգներին» հունիսյան ռմբակոծությունների համար։
Իսպանիայում բնակվող վերլուծաբան Աթա Մոհամեդ-Թաբրիզը նշել է, որ Իրանի որոշ քաղաքական խմբեր նախընտրում են շարունակել երկրի առճակատումը Արևմուտքի հետ։
«Իմ կարծիքով՝ Իսլամական Հանրապետությունը կարծում է, որ իր շահերին ավելի շատ համապատասխանում է հակամարտություն ունենալը, քան այնպիսի փոխզիջման գնալը, որը կարող է ստիպել զիջումների գնալ», - ասել է նա «Ազատություն» ռադիոկայանի իրանական ծառայությանը։
Մուհամեդ-Թաբրիզի համոզմամբ՝ Թեհրանը փաստացի որոշել է, որ «չի ցանկանում լինել Արևմտյան դաշինքի կազմում» և մտադիր է ընդդիմանալ այդ դաշինքին՝ պատրաստ լինելով վճարել դրա գինը։
Նյութը պատրաստվել է «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայանի «Ռադիո Ֆարդա»-ի Ռոյա Քարիմի Մաջդի թղթակցմամբ: